Chơi chữ thể hiện cái tài biến hóa ngôn từ đầy khéo léo và nghệ thuật của một ai đó. Chơi chữ không hề dễ khi nó cần sự lanh lẹ, và tinh thông kiến thức. Vậy chơi chữ là gì? Bạn đã từng chơi chữ với ai đó hay chưa? Sau đây là những kiến thức về chơi chữ và cái hay cái đẹp của chơi chữ sẽ được chia sẻ, cùng theo dõi nhé.
Chơi chữ là gì?
Chơi chữ là cách sử dụng từ ngữ độc đáo với ý nghĩa có thể ẩn dụ, nhân hóa, đã kích hay châm biếm sự việc, sự vật. Đây là biện pháp thường xuất hiện trong ca dao, tục ngữ, thành ngữ hoặc thơ ca. Trong bài viết này mình chia sẻ những cách chơi chữ thường được dùng trong thơ ca Việt Nam và cách sử dụng biện pháp tu từ này hợp lý nhất.
Khái niệm chơi chữ trong ngữ văn
Chơi chữ là cách biến hóa ngôn từ phối hợp tính thẩm mỹ và nghệ thuật của người Việt. Nó được sử dụng phổ cập trong thơ ca chính thống và ca dao, tục ngữ gắn liền trong đời sống đời thường. Biện pháp tu từ này có tính năng làm câu thơ, lời văn thêm phần dí dỏm, trào phúng và có tính giáo dục cao .
Cách nhận biết các kiểu chơi chữ phổ biến
Có nhiều cách chơi chữ khác nhau như sử dụng từ đồng âm nhưng khác nghĩa, nói lái, dùng từ trái nghĩa … Mình sẽ liệt kê một vài cách chơi chữ thông dụng nhất .
Chơi chữ bằng biện pháp nói lái
Nói lái hay còn gọi là cách nói ngược câu chữ, nó có công dụng châm biếm, mỉa mai hoặc bông đùa … Loại này không phải người đọc nào cũng hiểu được hàm ý của tác giả nếu như không suy luận hay nghiên cứu và phân tích từng từ một. Chơi chữ bằng cách nói lái quen thuộc và dễ gặp nhất khi đọc văn thơ, tục ngữ .
* Trong câu đối, ca dao
Mục đích của chơi chữ trong lời nói hàng ngày là tạo ra những tiếng cười, thêm sắc tố cho đời sống .
Ví dụ:
– “ Một con cá đối nằm trên cối đá, Hai con cá đối nằm trên cối đá ” .– “ Thầy giáo, tháo giày đi dép lốp ” .– “ Con mỏ kiến đậu trên miếng cỏ. Chim vàng lông đậu cạnh vồng lang ” .
* Trong thơ ca:
Dùng để ẩn dụ hay châm biếm hiện thực khách quan, con người …
Ví dụ:
Cái kiếp tu hành nặng đá đeo .Vị gì một chút ít tẻo tèo teo .Thuyền từ cũng muốn về Tây Trúc .Trái gió thành ra phải lộn lèo !( Trích bài thơ Sư bị làng đuổi – Hồ Xuân Hương ) .
Chơi chữ bằng cách dùng từ đồng âm
Biện pháp này sử dụng những từ giống nhau về cách phát âm hoặc đồng âm, thường được gọi là từ đồng âm nhưng có nghĩa trọn vẹn khác nhau. Cách chơi chữ này mang nhiều hàm ý và nghĩa thường châm biếm, đả kích là chính .
Ví dụ:
– Vũ cậy mạnh vũ ra vũ múa, vũ gặp mưa vũ ướt cả lông– Thị phải chầu thị đứng thị xem, thị cũng thèm thị không có ấy .
Hoặc
Bà già đi chợ cầu ĐôngBói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng ?Thầy bói xem quẻ nói rằng .
Lợi thì có lợi, nhưng răng không còn.
Chơi chữ bằng cách dùng từ gần nghĩa, sát nghĩa
Là những từ khác nhau nhưng có nghĩa tựa như nhau
Ví dụ:
– Bà Đồ Nứa đi võng đòn tre, đến khóm trúc thở dài hi hóp– Trời mưa đất thịt trơn như mỡ, dò đến hàng nem chả muốn ăn .
Chơi chữ bằng cách lặp phụ âm đầu
Loại này chỉ giống nhau phụ âm đầu, giúp tạo điểm nhấn cho hàng loạt bài thơ .
Ví dụ:
Mênh mông muôn mẫu một màu mưaMỏi mắt miên man mãi mịt mờMộng mị mỏi mòn mai một mộtMỹ miều như mong muốn mấy mà mơ
Chơi chữ bằng chiết tự
Một kiểu từ Hán Việt được sử dụng trong thơ ca thời xưa, loại nay tương đối khó nhận ra nếu bạn không có nhiều kỹ năng và kiến thức về từ điển Hán Nôm .
Ví dụ:
Tù nhân xuất khứ hoặc vi quốc .Hoạn quá đầu thì thủy kiến trung .Nhân hữu ưu sầu ưu điểm đại .Lung khai trúc sản, xuất chân long .
Cách chơi chữ trong giao tiếp hàng ngày
Sở dĩ thú chơi chữ trong dân gian tăng trưởng sớm chính là nhờ tính vui nhộn, dí dỏm, mưu trí và thâm thúy vốn có của người Việt cùng với vật liệu ngôn từ quá đa dạng chủng loại đã biến chơi chữ trở thành một nét đẹp nghệ thuật và thẩm mỹ. Trước khi đi vào văn chương, thuật chơi chữ thường Open trong lời ăn lời nói hàng ngày .
Mục đích của thói quen chơi chữ trong tiếp xúc chính là tạo ra những tiếng cười sảng khoái bằng sự giật mình mê hoặc trong những biến thể của ngôn từ. Người Nước Ta đều có năng lực chơi chữ theo lối “ ứng khẩu ” tự nhiên, theo những cách khác nhau .
Chơi chữ kiểu nói lái
Ví dụ:
– “ Thầy giáo, tháo giày đi dép lốp– Nhà trường, nhường trà, uống nước trong ”– “ Cá thể thì thế cả ”
Sự gần nhau về âm giữa âm tiếng Việt và âm tiếng nước ngoài
Ví dụ: Một người Việt, khi trả lời, cố ý phát âm rành mạch, rõ ràng câu tiếng Pháp để trêu người hỏi giờ: “Ông giơ đít mi nút” – “Onze heures dix minutes” (11 giờ 10 phút).
Chiết tự
Ví dụ:
“ Cao Bằng không phải cao bằng mà còn phải cao hơn nhiều nơi khác ! ”
Kẻ sĩ ngại ăn diện
Trên đây là những kỹ năng và kiến thức cơ bản nhất về cách chơi chữ trong ngôn từ Việt. Có nhiều cách sử dụng loại giải pháp tu từ này, người đọc phải suy ngẫm mới hiểu cách chơi chữ trong thơ văn. Nhớ ghé thăm Thư viện khoa học đều đặn để học thêm những kỹ năng và kiến thức mê hoặc và giá trị nhé .Advertisement
Source: https://pokimobile.vn
Category: Hỏi Đáp